Koszyczek wielkanocny... Wielkanoc zbliża się wielkimi krokami i czas o nim pomyśleć. Co włożyć do środka, które potrawy i składniki są tradycyjne, a które wkradły się w ostatnich latach? Głęboko wierzę, że warto kultywować obrzędy naszych przodków. W codziennym pędzie nie mamy czasu na rodzinne rozmowy o przeszłości. Wielkanoc to cudowna okazja, aby porozmawiać z najstarszymi członkami rodziny o tym, jak kiedyś wyglądała Wielkanoc. Opowiem o tradycyjnych składnikach święconki, dawnych wierzeniach w moich rodzinnych stronach i przedmiotach, których lepiej unikać w wielkanocnych koszykach.
Tradycyjny koszyczek wielkanocny
Zaczynam od samego koszyka, bo jest ważnym elementem całości. Koszyk powinien być naturalny, najlepiej wiklinowy, a wnętrze wyłożone białą serwetką. W rodzinnym domu mojej Babci była specjalna, haftowana serwetka na tą okazję. Była na tyle duża, że wystawała z koszyczka i zakrywała wszystkie pokarmy. Moja Mama stosowała dwie serwetki, jedną na dno koszyka, a drugą na górę. Rączkę koszyka można owinąć bawełnianą koronką lub wstążką, a na dole koniecznie przyczepić gałązki bukszpanu.
- JAJKO. Podstawowy element świątecznego koszyka. Jest symbolem zmartwychwstania i nowego życia. W moich rodzinnych stronach do koszyka wkładano kilka kolorowych i jedno obrane jajko.
- CHLEB. Symbolizuje ciało Chrystusa. W niektórych regionach nadal na Wielkanoc wypieka się specjalny chleb, nazywany paska (nie mylić z pascha, która powstaje z twarogu, masła, żółtek i bakalii).
- SÓL i PIEPRZ. Moja Mama mieszała sól z pieprzem i taką mieszankę wkładała do święconki. Sól i pieprz symbolizują oczyszczenie.
- BARANEK. Najczęściej z cukru lub masła. Jeden z najważniejszych elementów święconki. Symbol zwycięstwa i triumfu Chrystusa.
- WĘDLINA. Obowiązkowo własnej produkcji. Wiele rodzin przed świętami wędzi szynki, schaby i kiełbasy. Wędlina w wielkanocnym koszyczku symbolizuje dobrobyt i dostatek.
- CHRZAN. Jest symbolem męki pańskiej. Dawniej śniadanie wielkanocne zaczynano od zjedzenia kawałka chrzanu. Dzisiaj przygotowuje się tartą wersję.
- CIASTO. Samodzielnie przygotowana babka lub mazurek symbolizujące umiejętności.
Czego nie wkładać koszyka wielkanocnego?
Jeśli chcesz przygotować tradycyjny koszyczek, zapomnij o pluszowych kurczakach i plastikowych kwiatkach. Ogólnie odstaw wszystkie dekoracje z tworzywa sztucznego. Unikaj przetworów z ryb (łosoś musi poczekać na inną okazję) oraz przetworzonych produktów. Czytałam o koszyczkach z kotletami na burgery, batonikami i kinder niespodzianką. Te produkty spokojnie mogą poczekać na poświąteczne posiłki. Wiele osób do koszyczków wkłada owoce (np. pomarańcze). Pięknie wyglądają, ale nie są zapisane w naszych tradycjach. Misa z owocami świetnie sprawdzi się na świątecznym stole. Będzie zarówno piękną dekoracją, jak i zdrowym dodatkiem, ale nie mu się znajdować w wielkanocnym koszyczku. Oczywiście mówimy o koszyku TRADYCYJNYM, którego skład bazuje na ludowych przekazach i tradycji.
Każdy region ma swoje historie i tradycje
- W moich rodzinnych stronach, na Warmii i Mazurach, aż do 1945 roku nie było tradycji święcenia potraw.
- W Wielką Sobotę gospodarz domu skrapiał święconą wodą całe gospodarstwo.
- Moja Mama i Babcia chowały w ogrodzie smakołyki "od zajączka", a naszym zadaniem było znalezienie jak największej ilości prezentów. Do dzisiaj to pamiętam <3
Jakie tradycje były w Twoim regionie? Pamiętasz obyczaje, których już dzisiaj się nie kultywuje? Czy koszyczek wielkanocny wyglądał tak samo jak dzisiaj?
